ძველი თბილისის სურათები
XIX საუკუნის მეორე ნახევრიდან თბილისი საკმაოდ მრავალფეროვანი ქალაქი იყო.ჩამოსულ უცხოელებს აოცებდა მისი აზიურობაც და ევროპულობაც. ეს კონტრასტი ეტყობოდა
(წარსულშიც და ახლაც) მრავალ ქუჩას და უბანს.
მოსწავლეები ქმნიან მუშა–ჯგუფებს,მოიძიებენ მასალებს და შეისწავლიან თბილისის ძველ უბნებს,მის სახელწოდებებს: მთაწმინდა,ვაკე, ერევნის მოედანი,სოლოლაკი,სომხის(შუა)ბაზარი,"თათრის
მეიდანი",ვორონცოვი,სეიდაბადი,ავლაბარი,შავი სოფელი,ნავთლუღი,ბარბარე,ჩუღურეთი,რიყე,კუკია,
მიხეილის გამზირი,ნაძალადევი,დიდუბე,მუშტაიდის ბაღი.მოიძიებენ მასალებს მუშტაიდის ბაღის შესახებ
და აკეთებენ დასკვნებს.არკვევენ,აგრეთვე,"დეზერტირის ბაზრის" წარმოშობის ისტორიას.
რადგანაც პროექტის თემა ძველი თბილისია,შეუძლებელია კვლევა არ შეეხოს თბილისურ აბანოებს.ისინი ეკუთვნოდა კერძო პირებს–ერეკლე მეფეს,თბილელს,ორბელიანებს,სუმბათაშვილებს,
მელიქიშვილებს და სხვა.თითოეულ აბანოს თავისი მფლობელის სახელი ერქვა.აბანოში ჩნდებოდა
ქართველ ქალთა კოსმეტიკური ნიჭიც.ისინი სარძლოებსაც აბანოში არჩევდნენ. ქალების დღე იყო სამშაბათი,ამიტომ სიონის აბანოს "სამშაბათისა" ერქვა.
საყურადღებოა,აგრეთვე,მოსწავლეების მიერ ძველი თბილისის საქეიფო ადგილების მოძიება:
ორთაჭალა,სეიდაბადი,სირაჯხანა(დღევანდელი ღვინის აღმართი).
მნიშვნელოვანია,რომ XIX საუკუნეში გაჩნდა სიტყვა "ყარაჩოხელი"(შავჩოხოსანი),მანამდე იყო
რინდი(სპარსულად)–მოქეიფე,ზარხოში.ძველი თბილისის კოლორიტი იყო კინტო , თავზე ხილით სავსე
თაბახშემოდგმული.მისი სახე უკვდავყო ჯერ ფიროსმანმა,შემდეგ გუდიაშვილმა მხატვრობაში.
მოსწავლეები შეისწავლიან მათ შემოქმედებას.
ძველი თბილისის სახე იყო,აგრეთვე, აშუღი(არაბულად)–მოტრფიალე;ისინი სიყვარულზე თხზავდნენ ლექსებს.ესენი იყვნენ საიათნოვა,იეთიმ გურჯი.მოსწავლეები მოძიებულ მასალებს აანალიზებენ და დისკუსიებს მართავენ მაშინდელი ქართული აზროვნების შესახებ,როგორ ცხოვრობდნენ და ატარებდნენ დროს მაშინდელი ქართველები.
შესწავლის საგანია ძველი თბილისის ქარვასლები,როგორც ფეოდალური საქართველოს ერთ–
–ერთი აუცილებელი ნაგებობები.ძველი ქართული სიტყვა "ფუნდუკი" სასტუმრო სახლის ტერმინად იხმარებოდა და XVIII საუკუნეში საბოლოოდ განდევნა ტერმინმა " ქარვასლა ". იგი ჩამოსული ვაჭრების როგორც ღამის გასათევი,ისე ქარავნის გასაჩერებელი ადგილიც იყო. ვაჭარს აქვე შეეძლო
დაელაგებინა თავისი საქონელი.
თბილისში იყო არწრუნის, ქართველი ბატონიშვილების, ბებუთოვის,ხეროდინოვების, მელიქოვის,შადინოვის,ზუბალაშვილის,სარქისოვის,სარაჯიშვილის,შიოევის,მირიმანოვის,თამამშევის ქარვასლები.მოსწავლეები თითოეული ქარვასლის ადგილს მოიძიებენ,დაადგენენ ახლა რომელი ქუჩაა
იქ,რა შეიცვალა წინანდელთან შედარებით.
საინტერესოა მუშა–ჯგუფის მიერ თბილისელი ამქრების (ხელოსანთა და ვაჭართა გაერთიანება) შესახებ ინფორმაციის მოძიება და შესწავლა.ისინი იკვლევენ,რა ფუნქცია ჰქონდა უსტაბაშს,როგორ ხდებოდა მის მიერ შეგირდის ოსტატად " მონათვლა",რა იყო მედაბაღეს(მეტყავე,
ტყავის საქმის სპეციალისტი) და მეწაღეს ფუნქცია,როგორი დროშა ჰქონდა თითოეულ ამქარს და რა იყო
ამქრის წევრების მოვალეობები.ძველი თბილისის ხელოსანთა ნუსხაში განიხილება: ჭონები,ქუქჩები,
ხარაზები,ნალბანდები,ჩილინდრები,მეჭურჭლეები,ალაფები,ბაყლები,ყასბები,თულუხჩები.
მუშა–ჯგუფი მოიძიებს მასალებს ძველი თბილისური დღესასწაულების შესახებ: ელიაობა,
საყველიერო დღესასწაულები,გაზაფხულის დღესასწაულები,ყოჩების ჭიდილი, ყეენობა,ბერიკაობა,ვიჭაკი,
თელეთობა,მთაწმინდობა,ბეთლემობა(ფეთხაიმობა),შაჰსეი–ვაჰსეი,ბაირამობა(ქალაქის მუსულმანი მოსახლეობისათვის).
გაეცნობიან ელენე ახვლედიანის შემოქმედებას,სადაც მთავარი თემაა ძველი თბილისი,მისი
ვიწრო ქუჩები,გამართავენ დისკუსიებს,გამოაქვთ დასკვნები.
(წარსულშიც და ახლაც) მრავალ ქუჩას და უბანს.
მოსწავლეები ქმნიან მუშა–ჯგუფებს,მოიძიებენ მასალებს და შეისწავლიან თბილისის ძველ უბნებს,მის სახელწოდებებს: მთაწმინდა,ვაკე, ერევნის მოედანი,სოლოლაკი,სომხის(შუა)ბაზარი,"თათრის
მეიდანი",ვორონცოვი,სეიდაბადი,ავლაბარი,შავი სოფელი,ნავთლუღი,ბარბარე,ჩუღურეთი,რიყე,კუკია,
მიხეილის გამზირი,ნაძალადევი,დიდუბე,მუშტაიდის ბაღი.მოიძიებენ მასალებს მუშტაიდის ბაღის შესახებ
და აკეთებენ დასკვნებს.არკვევენ,აგრეთვე,"დეზერტირის ბაზრის" წარმოშობის ისტორიას.
რადგანაც პროექტის თემა ძველი თბილისია,შეუძლებელია კვლევა არ შეეხოს თბილისურ აბანოებს.ისინი ეკუთვნოდა კერძო პირებს–ერეკლე მეფეს,თბილელს,ორბელიანებს,სუმბათაშვილებს,
მელიქიშვილებს და სხვა.თითოეულ აბანოს თავისი მფლობელის სახელი ერქვა.აბანოში ჩნდებოდა
ქართველ ქალთა კოსმეტიკური ნიჭიც.ისინი სარძლოებსაც აბანოში არჩევდნენ. ქალების დღე იყო სამშაბათი,ამიტომ სიონის აბანოს "სამშაბათისა" ერქვა.
საყურადღებოა,აგრეთვე,მოსწავლეების მიერ ძველი თბილისის საქეიფო ადგილების მოძიება:
ორთაჭალა,სეიდაბადი,სირაჯხანა(დღევანდელი ღვინის აღმართი).
მნიშვნელოვანია,რომ XIX საუკუნეში გაჩნდა სიტყვა "ყარაჩოხელი"(შავჩოხოსანი),მანამდე იყო
რინდი(სპარსულად)–მოქეიფე,ზარხოში.ძველი თბილისის კოლორიტი იყო კინტო , თავზე ხილით სავსე
თაბახშემოდგმული.მისი სახე უკვდავყო ჯერ ფიროსმანმა,შემდეგ გუდიაშვილმა მხატვრობაში.
მოსწავლეები შეისწავლიან მათ შემოქმედებას.
ძველი თბილისის სახე იყო,აგრეთვე, აშუღი(არაბულად)–მოტრფიალე;ისინი სიყვარულზე თხზავდნენ ლექსებს.ესენი იყვნენ საიათნოვა,იეთიმ გურჯი.მოსწავლეები მოძიებულ მასალებს აანალიზებენ და დისკუსიებს მართავენ მაშინდელი ქართული აზროვნების შესახებ,როგორ ცხოვრობდნენ და ატარებდნენ დროს მაშინდელი ქართველები.
შესწავლის საგანია ძველი თბილისის ქარვასლები,როგორც ფეოდალური საქართველოს ერთ–
–ერთი აუცილებელი ნაგებობები.ძველი ქართული სიტყვა "ფუნდუკი" სასტუმრო სახლის ტერმინად იხმარებოდა და XVIII საუკუნეში საბოლოოდ განდევნა ტერმინმა " ქარვასლა ". იგი ჩამოსული ვაჭრების როგორც ღამის გასათევი,ისე ქარავნის გასაჩერებელი ადგილიც იყო. ვაჭარს აქვე შეეძლო
დაელაგებინა თავისი საქონელი.
თბილისში იყო არწრუნის, ქართველი ბატონიშვილების, ბებუთოვის,ხეროდინოვების, მელიქოვის,შადინოვის,ზუბალაშვილის,სარქისოვის,სარაჯიშვილის,შიოევის,მირიმანოვის,თამამშევის ქარვასლები.მოსწავლეები თითოეული ქარვასლის ადგილს მოიძიებენ,დაადგენენ ახლა რომელი ქუჩაა
იქ,რა შეიცვალა წინანდელთან შედარებით.
საინტერესოა მუშა–ჯგუფის მიერ თბილისელი ამქრების (ხელოსანთა და ვაჭართა გაერთიანება) შესახებ ინფორმაციის მოძიება და შესწავლა.ისინი იკვლევენ,რა ფუნქცია ჰქონდა უსტაბაშს,როგორ ხდებოდა მის მიერ შეგირდის ოსტატად " მონათვლა",რა იყო მედაბაღეს(მეტყავე,
ტყავის საქმის სპეციალისტი) და მეწაღეს ფუნქცია,როგორი დროშა ჰქონდა თითოეულ ამქარს და რა იყო
ამქრის წევრების მოვალეობები.ძველი თბილისის ხელოსანთა ნუსხაში განიხილება: ჭონები,ქუქჩები,
ხარაზები,ნალბანდები,ჩილინდრები,მეჭურჭლეები,ალაფები,ბაყლები,ყასბები,თულუხჩები.
მუშა–ჯგუფი მოიძიებს მასალებს ძველი თბილისური დღესასწაულების შესახებ: ელიაობა,
საყველიერო დღესასწაულები,გაზაფხულის დღესასწაულები,ყოჩების ჭიდილი, ყეენობა,ბერიკაობა,ვიჭაკი,
თელეთობა,მთაწმინდობა,ბეთლემობა(ფეთხაიმობა),შაჰსეი–ვაჰსეი,ბაირამობა(ქალაქის მუსულმანი მოსახლეობისათვის).
გაეცნობიან ელენე ახვლედიანის შემოქმედებას,სადაც მთავარი თემაა ძველი თბილისი,მისი
ვიწრო ქუჩები,გამართავენ დისკუსიებს,გამოაქვთ დასკვნები.
No comments:
Post a Comment